apelDOORn
Nota van aanbieding bij de Meerjarenprogrammabegroting 2017-2020

Waarin het college van burgemeester en wethouders van Apeldoorn de MPB 2017-2020 aanbiedt aan de gemeenteraad. Waarin een begroting wordt gepresenteerd die voorziet in een snel naderend financieel herstel, de aanpak van achterstallig onderhoud maar ook in nieuwe investeringen. Een begroting die het financiële en beleidsmatige fundament legt voor de toekomst. Een begroting waarin er de komende jaren steeds meer ruimte zal ontstaan om aan de hand van de strategische doelen met kracht en zelfbewustzijn verder te bouwen aan onze prachtige stad. Waarin het college tenslotte uitziet naar de discussies die gevoerd zullen worden, maar bovenal klaarstaat om alle plannen uit deze MPB gestalte te geven.  

Geachte leden van de raad, wij presenteren u de MPB 2017-2020. Een MPB die tot stand kwam op basis van een constructieve gedachtewisseling tussen uw raad en ons college en met hulp van de energieke en slimme inbreng van de ambtelijke organisatie. Een MPB die de financiële begroting voor de komende jaren weergeeft, maar bovenal een MPB die een visie in zich bergt op hoe wij met u onze stad willen besturen en vormgeven. De MPB is, ook al wordt hij qua omvang compacter, qua inhoud een gewichtig document. Door de paragrafen en programma’s en euro’s heen beschrijft deze MPB een stad die zelfbewust en met kracht de financiële tegenslagen weet te overwinnen. Na de ‘winterse jaren’ breekt nu, weliswaar nog een beetje ijl, het lentezonnetje door. Het financieel herstel ligt op koers en met deze MPB, en volgend jaar de laatste MPB voor de raadsverkiezingen, mogen we het vertrouwen hebben dat we na afloop van deze bestuursperiode aan de volgende raad en college een stad kunnen overdragen met een stevig financieel fundament. Een stad waarin het achterstallig onderhoud slagvaardig ter hand is genomen. Maar meer dan dat! We willen, met u, een stad overdragen die klaar is voor de nabije en duurzame toekomst, die bruist qua gemeenschapszin, cultuur, sport en evenementen, die op stoom ligt om de openbare ruimte de aandacht te geven die nodig is. Een stad vol van economische activiteit met een arbeidsmarkt die werkgelegenheid biedt aan onze burgers en velen in de regio. Een stad die haar rol speelt in regionaal, provinciaal, landelijk en Europees perspectief. Een stadhuis met een flexibele betrokken hoogwaardige organisatie die zich bedient van moderne informatietechnologie om burger en stad tot dienst te zijn. Maar bovenal een stad die, zoals wij ook schreven in de Doorjaarsnota, iedere inwoner  in staat stelt gezond en veilig te leven en zich in allerlei opzichten te kunnen ontwikkelen. En natuurlijk komt dit alles niet alleen tot stand door de politieke, bestuurlijke en ambtelijke activiteiten in het stadhuis. We zijn daarbij volop dank verschuldigd aan alle partijen in stad. Daarbij hebben we het besef dat de stad nooit af zal zijn. De ontwikkelingen zullen doorgaan, na deze raadsperiode, de volgende en de daarop volgende. Maar elk jaar weer zetten we in de MPB een volgende stap op weg naar die toekomst voor onszelf, onze kinderen en allen die na hen komen, zo ook nu.

Even terug naar de Doorjaarsnota

Waarin het college nog eens kritisch door de Doorjaarsnota bladert. Een Doorjaarsnota waarin de lijn werd uitgezet voor de MPB 2017-2020. Een van de (financieel-technisch) meest in het oog springende onderwerpen die in die Doorjaarsnota aan de orde kwam, was het voornemen om een zogenaamde kapitaallastenreserve in te stellen. Het college heeft daarover nagedacht en nog eens over nagedacht: is het betere soms niet de vijand van het goede, is het niet mogelijk een alternatief te bedenken dat minstens zo goed is? Ja, dat is het geval. Door het opnemen van de investeringslasten, en af te zien van de instelling van een kapitaallastenreserve, kunnen de daarmee vrijkomende middelen gebruikt worden om het financieel herstel te versnellen, de eigen vermogenspositie te versterken en noodzakelijke investeringen te doen. Het college doet daarom het voorstel om af te zien van de kapitaallastenreserve en het in deze MPB beschreven alternatief te omarmen. Risicovol? Nee, vond het college, niet als dat gebeurt onder stringente voorwaarden in de sfeer van schuldquote en solvabiliteit.

Deze MPB bouwt voort op de Doorjaarsnota. Op 23 juni jl. heeft uw raad met ons college van gedachten gewisseld over de voorjaarsnota 2016, de Doorjaarsnota. Aan het eind van deze raadsbijeenkomst sprak u uw waardering uit voor het gevolgde proces en stemde u, met inachtneming van de moties, in met het in de Doorjaarsnota verwoorde handelingsperspectief. De opdracht aan ons college was om vervolgens op basis van de Doorjaarsnota en de aanvullende wensen van de raad een Meerjarenprogrammabegroting voor de jaren 2017 tot en met 2020 op te stellen, de derde gedurende deze raadsperiode. In ons voorstel voor de huidige MPB hebben wij gezocht naar de financiële ruimte om waar mogelijk onze gezamenlijke wensen te honoreren. Conform de Doorjaarsnota staat daarbij financieel herstel voorop, vervolgens achterstallig onderhoud en daarna duurzaamheid en dat alles gerelateerd aan de strategische doelen. Los van allerlei andere belangrijke zaken is dat de koers.

Wel of geen kapitaallastenreserve
In de Doorjaarsnota hebben wij een paragraaf gewijd aan de wijziging van het (landelijk) Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). Een van de belangrijke wijzigingen was dat gemeenten vanaf nu alle nieuwe investeringen moeten activeren, wat inhoudt dat in de begroting de lasten van rente en afschrijving van de betreffende investering opgenomen worden. M.a.w. worden investeringen of zij nu een economisch of maatschappelijk nut hebben niet in één maal afgeschreven ten laste van de betreffende jaarschijf maar moeten de investeringen geactiveerd worden. In Apeldoorn maakten wij tot nu toe een uitzondering voor investeringen met een maatschappelijk nut. Die investeringen werden in lijn met de oude BBV in één keer ten laste van de begroting gebracht. Nu we de nieuwe (voorgeschreven) systematiek volgen, ontstaat een vrij aanwendbare ruimte in de begroting. Immers, niet het gehele bedrag van de investering wordt ten laste van de betreffende jaarschijf gebracht maar alleen de rente en afschrijving en dat gedurende de looptijd van de investering. Wij adviseerden u door deze verplichte wijziging een kapitaallastenreserve in te stellen om van daaruit de kapitaallasten in de begroting af te dekken en om daarmee de huidige flexibiliteit in de begroting te behouden. Op dit advies willen wij terugkomen. Na heroverweging zijn wij van mening dat er een minstens even goed en verdedigbaar alternatief is. Om het financieel herstel te bespoedigen, om de eigen vermogenspositie te versterken en om in de sfeer van het in de Doorjaarsnota beschreven achterstallige onderhoud de noodzakelijke investeringen niet langer uit te stellen. Immers het uitstellen van investeringen zal op termijn tot hogere kosten kunnen leiden. Het is als het dak dat lekt, uitstel van de reparatie leidt tot verergering van het probleem en de kosten van de reparatie nemen navenant toe. Een en ander natuurlijk wel onder strenge voorwaarden waarbij aangegane verplichtingen en de daarbij behorende lasten in verhouding moeten blijven tot de financiële positie, de zogenaamde schuldquote en zaken als weerstandsvermogen en solvabiliteit.

Liander en de precariobelasting
Een ander punt dat wij ten aanzien van de Doorjaarsnota willen aanhalen is de kwestie van de precariobelasting die wij heffen op de netwerkbeheerder Liander. In de Doorjaarsnota spraken wij de hoop uit dat de verwachte gerechtelijke uitspraken duidelijk zouden maken of wij al dan niet zouden kunnen beschikken over de opbrengsten uit deze belasting. Die gerechtelijke uitspraken bieden helaas onvoldoende zekerheid zodat deze kwestie boven de markt blijft hangen. In deze MPB is dan ook opnieuw geen rekening gehouden met deze mogelijke opbrengsten.

De reserve Sociaal Domein
Een laatste punt betreft het beleidsterrein Sociaal Domein en de bijbehorende reserve. In algemene zin hebben wij in de Doorjaarsnota het belang van deze bestemmingsreserve geduid. U deelde onze opvatting. Inhoudelijk gaan wij in deze MPB beperkt in op dit belangrijke beleidsterrein, maar willen hierover met u op korte termijn van gedachten wisselen aan de hand van een separaat raadsvoorstel waarin wij met name ingaan op noodzakelijke innovatieve investeringen ten behoeve van de transformatie. Natuurlijk zijn de baten en lasten die behoren bij de programma’s binnen dit beleidsterrein in de MPB opgenomen.

De MPB in vogelvlucht

Waarin het college de hoofdmomenten van deze MPB aanstipt. Na de behandeling van de Doorjaarsnota op 23 juni is het college aan de slag gegaan met de opstelling van de MPB 2017-2020. Zoals elk jaar was het ook deze zomer, voor college en ambtenaren, weer een geweldige puzzel waarvan de randen gevormd werden door de per definitie schaarse middelen. Financieel herstel en een sluitende MPB, vormden de financiële opdracht. De ca. 600 miljoen wordt afgezet tegen alle plannen en voorstellen waarvoor een aanzet is gegeven in de Doorjaarsnota aangevuld met de moties van de gemeenteraad en de door het college gedane toezeggingen. Voor een belangrijk deel bouwt, net als andere jaren, ook deze MPB voort op het bestaande beleid, maar geeft tevens invulling aan de primaire opgave van financieel herstel en biedt verder een evenwichtig pakket aan beleidsintensiveringen en nieuw beleid. Achterstallig onderhoud, duurzaamheid en strategische doelen vormen daarbij de kapstok. En niet op de laatste plaats, speelde de wens om een fundament te leggen voor de doorontwikkeling van Apeldoorn, een veilige en uitdagende stad voor huidige en toekomstige generaties, een belangrijke rol. Voorwaarde daarbij was dat de inwoners van stad en dorpen daarbij niet onnodig financieel belast zouden worden.

Financieel herstel, investeringen en lasten voor de burger
In het Bestuursakkoord is aangegeven, wanneer sprake zal zijn van financieel herstel. Dit is het geval wanneer de Algemene Reserve van de Algemene Dienst en de Algemene Reserve Grondexploitatie op orde zijn en er geen sprake is van achterstallig wegenonderhoud. De voorliggende MPB 2017-2020 leidt ertoe dat:

• De Algemene Reserve van de Algemene Dienst eind 2021 het gewenste minimumniveau van € 15 miljoen zal behalen.
• De Algemene Reserve Grondbedrijf gedurende 2018 het gewenste niveau zal bereiken.
• Het naar verwachting tot 2020 zal duren voordat de achterstand wegenonderhoud (v.w.b. elementverharding) zal zijn ingelopen. In het voorjaar van 2017 wordt er een weginspectie gehouden om de actuele onderhoudstoestand van de wegen te beoordelen.

Daarbij zij opgemerkt dat, mede door de gedeeltelijke inzet van de vrijkomende middelen als gevolg van het afzien van een kapitaallastenreserve, het tekort grondexploitatie eind 2020 zal zijn weggewerkt.
Wij stellen vast dat hiermee een belangrijk voornemen uit het Bestuursakkoord wordt gerealiseerd. Het is aan de provincie om op basis van deze resultaten te besluiten wanneer het preventief provinciaal toezicht wordt beëindigd.

Bij de opstelling van deze MPB is een andere belangrijke overweging geweest dat een en ander niet mag leiden tot een extra belasting van de burger, merkbaar via de gemeentelijke woonlasten. Deze woonlasten worden gevormd door de OZB, rioolheffing en het tarief voor de afvalverwerking. Het is gebruikelijk om de woonlasten gelijk op te laten lopen met de kostenontwikkeling van de gemeentelijke uitgaven die in 2017 naar verwachting met 2,25% stijgen, ondermeer vanwege de doorwerking van de ambtelijke CAO. We hebben de stijging van de gemeentelijke woonlasten kunnen beperken tot 0,99%. En verder voorziet deze MPB in een verlaging van de bouwleges, onder andere vanwege de verwachting dat de bouw aantrekt en daarmee het aantal bouwaanvragen stijgt. De tarieven van de overige leges worden met het inflatiepercentage verhoogd.

Duurzaamheid en cleantech-regio
Duurzaamheid is een ‘grote jongen’ in de voorliggende MPB. De ambitie is dat Apeldoorn in 2030 energieneutraal zal zijn. In de cleantech regio bouwt Apeldoorn aan de agenda 055CLEANTECH regio. In die agenda worden ambities en maatregelen gebundeld die leiden tot klimaatverbetering, vermindering van lokaal energieverbruik, lokaal hergebruik van grondstoffen en lokale toepassing van schone nieuwe technologieën. U en wij zijn er van overtuigd dat het belangrijk is om het streven naar duurzaamheid een prominente plaats te geven op onze bestuurlijke en politieke agenda en nu wij op koers liggen met het financieel herstel ontstaan mogelijkheden om fors te investeren. Uit het rapport ‘Apeldoornse Energie Agenda’ waarvoor 700 Apeldoorners zijn geënquêteerd en verschillende conferenties zijn gehouden, blijkt dat ook de lokale gemeenschap zich schaart achter dit doel. Wij willen voor het einde van dit jaar met u overleggen hoe de uitvoeringsagenda verder wordt geconcretiseerd. Onze gedachten gaan nu ondermeer uit naar het instellen van een energieloket, het aanstellen van een energieregisseur, het ontwikkelen van een ‘realtime tool’ om het energieverbruik en duurzame opwekking weer te geven, een Taskforce Zonne-energie, een (cleantech) wijk van de toekomst, innovatieve verkeersprojecten, etc. Duidelijk is dat dit een onderwerp is dat bij uitstek vraagt om een voortdurende intensieve maatschappelijke dialoog met inwoners, bedrijven, organisaties etc. Die dialoog willen wij open houden en ons nog niet vastpinnen op een bepaalde aanpak. Wel stellen wij voor om hiervoor een aanzienlijk budget te bestemmen. Daarnaast willen wij voor alle jaren een pm-post opnemen.

In dit kader willen wij de samenwerking met de Cleantech Regio continueren en versterken. Samen met het regionaal bedrijfsleven, kenniscentra, overheden en burgers werkt de strategische board aan de agenda van de Cleantech regio. Om de komende jaren extra slagkracht te krijgen op regionaal én lokaal niveau is aan alle partners een extra bijdrage gevraagd voor uitvoering van de Cleantech Agenda.

Cultuur
Al onze strategische doelen zijn in meer of nog meerdere mate gebaat bij een goed cultureel en sportief klimaat in onze stad. Tegelijkertijd maken we ons zorgen. De toekomstbestendigheid van de culturele sector en daarmee het cultureel aanbod in Apeldoorn staan onder druk. Door allerlei oorzaken als digitalisering, veranderend klantgedrag, na-ijleffecten van grote bezuinigingen en een afnemende financiële bijdrage van overheden en sponsors, staat de sector voor een grote veranderopgave. We willen de sector, voor zover dit van onze gemeente afhankelijk is, gelegenheid geven om te herstellen en te vernieuwen en daarvoor is, naast de aanwezige creativiteit, doorzettingsvermogen en wil tot samenwerking, geld nodig. Deze MPB voorziet hierin. Eerder hebben wij, mede op uw aangeven, in het kader van de voorjaarsnota de bevroren indexering geschrapt.

Het culturele topprogramma ‘In Apeldoorn kan meer!’, een initiatief van CODA en Orpheus, behelst ideeën om Apeldoorn in cultureel opzicht beter op de kaart te zetten bij bewoners, bedrijven en bezoekers. Hiermee wordt ook een verband gelegd tussen cultuur en citymarketing.  Culturele instellingen leveren een bijdrage om Apeldoorn positief en helder te ‘verkopen’. De combinatie van cultuur, erfgoed en natuur biedt juist in onze stad een bijzondere belevingswaarde en is dienstig aan de strategische doelen. Wij stellen in 2018 een eenmalige bijdrage beschikbaar.
Daarnaast zullen wij investeren in de ‘hardware’. De gebouwen in het Cultuurkwartier in hun huidige vorm belemmeren de hierboven beschreven noodzakelijke vernieuwing van product en aanbod. Wij willen investeren in de aanpassing en verbetering, ook qua energieverbruik, van deze gebouwen.

Sport
Sport en Cultuur bepalen voor een belangrijk deel het gezicht en de beleving van de stad. Wat voor cultuur geldt, geldt immers ook voor de sport. De huidige subsidiesystematiek sluit in de praktijk onvoldoende aan bij de behoeften van sportverenigingen. Een deel van deze voor de sport gereserveerde middelen wordt nu niet benut en vloeit terug naar de algemene middelen. Wij zullen ons in overleg met de Sportraad Apeldoorn beraden over een betere inzet van deze middelen. Nog voor het einde van dit jaar kunt u voorstellen tot verbetering tegemoet zien.

Onze speciale aandacht heeft AV’34. De atletiekaccommodatie in het Orderbos is door de Atletiekunie afgekeurd voor officiële wedstrijden. AV’34 heeft de gemeente om hulp gevraagd om de noodzakelijke investeringen te bekostigen. Wij stellen voor om hiervoor begrotingsruimte beschikbaar te houden en menen hiermee te handelen indachtig uw motie ‘de sport toekomstig bestendig’ waarin u het college oproept om in samenwerking met de sportraad te bezien welke investeringen in sportaccommodaties benodigd zijn.

De levendige stad en haar evenementen
Apeldoorn werkt met succes aan een sprankelend evenementenbeleid. De GIRO, het VNG congres, het WK Beachvolleybal, de Zandtovenaar, het zijn stuk voor stuk successen die samenhangen met alle strategische doelen. En in november van dit jaar heeft het evenement Wereldbeker Baanwielrennen plaatsgevonden in Omnisport. Ook voor de komende jaren staan er de nodige evenementen op de rol. In 2017 mogelijk Serious Request, in 2018 wellicht het EK beachvolleybal en het WK baanwielrennen. En nu al weten we zeker dat in 2018 het Europees breedtesport evenement EK Indoor Masters Atletiek in Apeldoorn plaats zal vinden. Een evenement waarbij we kunnen rekenen op 3000 deelnemers en ca 25.000 overnachtingen in en rondom Apeldoorn. Het zijn een paar mogelijkheden, waarbij dus nog niet in alle gevallen zeker is of de genoemde evenementen doorgang vinden. Er zullen evenementen afvallen maar daarvoor komen ongetwijfeld andere in de plaats. Het is niet langer verantwoord om alle organisatorische inspanningen in praktische zin maar ook qua kennis op ad hoc basis te regelen. Het is tijd voor een verdere professionaliseringsslag en wij stellen u daarom voor hiervoor de nodige middelen te bestemmen.

Toeristisch toplandschap
Samen met andere gemeenten en onze partners in de sector werken wij aan de ambitie om van de Veluwe het sterkste toeristische gebied van Nederland te maken. De Veluwe op één! Wij gaan komend jaar verder uitvoering geven aan het dit voorjaar door uw Raad vastgestelde beleid "Welkom in Apeldoorn", dat in samenspraak met de toeristische sector tot stand is gekomen. Tegelijkertijd zijn wij samen met andere gemeenten, de toeristische sector en de Provincie bezig met het opstellen van de Gebiedsopgave Veluwe. Met uitvoering van deze Gebiedsopgave worden onder andere toerisme, de levendigheid in stad en dorpen, de natuur en werkgelegenheid versterkt. Voor de realisering van deze ambities, werken wij de gedachte uit 'Welkom in Apeldoorn op de Veluwe' om de (meer)opbrengst van (een eventuele verhoging van) de toeristenbelasting in de sector te bestemmen, verder uit. Voor de behandeling van de MPB zullen wij uw raad hiervoor een voorstel doen.

Economie
Onze ambities zijn hoog. In 2020 willen we 100.000 banen binnen onze ondernemende stad voor Apeldoorners en forenzen. We willen twee kenniscentra en wij willen de topsectoren van ons bedrijfsleven ondersteunen. Het versterkt het economisch fundament, het draagt bij aan de welvaart van onze inwoners en van de stad als geheel en voldoende werkgelegenheid helpt ook om het doel van de (comfortabele) gezinsstad verder te realiseren. Wij reserveren budget om de betreffende formatie uit te breiden ter verbetering van de sturing van de afdeling, het opstellen van een economische agenda en de uitbouw van het topsectorenbeleid. Daarnaast voorziet de begroting in een budget om de ambities te ondersteunen.

Verkeersvisie
Met deze MPB wordt gestart met een omvangrijke investering in het verkeersnetwerk van Apeldoorn. De drie kernopgaven: Apeldoorn als ‘fietsstad’, de omslag van aanbodgericht naar vraaggericht en efficiënt openbaar vervoer en in de meest brede zin het beter en veilig gebruik van de infrastructuur. En met deze investeringen worden vanzelfsprekend alle strategische doelen fiks bediend. De comfortabele gezinsstad waarin je je veilig en milieuvriendelijk kunt verplaatsen, het toeristisch toplandschap omdat het voor bijvoorbeeld de fietsers straks niet minder dan een plezier moet zijn om te dwalen over het fietsnetwerk van Apeldoorn en niet op de laatste plaats de ondernemende stad die gebaat is bij een goede, snelle en veilige verkeersafwikkeling.  Achter deze opgaven schuilen tal van maatregelen van onderzoeken tot experimenten tot realisatie. Van een onderzoek ‘slimme fietsverlichting’ tot de groene golf op de Laan van Zevenhuizen tot de reserveringen voor de aanleg van de tunnel onder het spoor bij de Laan van Osseveld. Van investeringen in de uitbreiding van het netwerk aan laadpalen, het veilig maken van schoolroutes en het verbeteren en aanleggen van fietspaden en fietsdoorstroomassen. Wij hebben uitgebreid met u van gedachten gewisseld over de verkeersvisie van Apeldoorn en weten dat u ons enthousiasme deelt om de handen uit de mouwen te steken en ook via deze maatregelen te bouwen aan het Apeldoorn van de toekomst.

Openbare ruimte
In uw motie Groene Blaadjes roept u ons college op om een plan voor de openbare ruimte op te stellen om het groene karakter van Apeldoorn in stand te houden en te verbeteren. Natuurlijk onderschrijven wij met u het belang van het groene karakter van onze stad dat ook zo nauw aansluit bij de strategische doelen. Wij zeggen toe om op korte termijn een ‘groenplan’ aan u voor te leggen. Vooruitlopend op de effectuering van dit Groenplan begroten wij in 2017 en 2018 eerste investeringen voor zaken als bloemschalen, beplantingen, vegen van goten, boomvervanging etc. Aan de hand van het Groenplan kunnen de investeringen die benodigd zijn integraal worden afgewogen en bij de eerstvolgende MPB nader worden ingevuld.

De openbare ruimte is aan slijtage onderhevig. De gebruikelijke budgetten zijn voldoende om de technische vervanging van allerlei voorzieningen, zoals bijvoorbeeld het wegenherstel, te regelen maar voor een grootscheepse aanpak is meer plan en meer geld nodig. Het vraagt om slim programmeren, om budget, en samenwerking met een veelheid aan actoren. Vooral de oudere wijken hebben extra aandacht nodig. De wijk De Maten is zo’n wijk. De Maten is Nederlands grootste ‘bloemkoolwijk’ en ingericht en gebouwd volgens de inzichten van inmiddels zo’n vijftig jaar geleden. De Maten is overigens niet de enige wijk waar een dergelijke problematiek speelt. Het minimale budget dat de komende jaren nodig zal zijn om de revitalisering van de oude wijken gestalte te geven zal waarschijnlijk zo’n 25 tot 35 miljoen bedragen. Het jaar 2017 zal gebruikt worden om een gedegen revitaliseringsplan uit te werken. Vooralsnog hebben wij voor de daaropvolgende jaren een pm post opgenomen.

De afgelopen jaren hebben we een flinke slag kunnen slaan met de herinrichting van de openbare ruimte in de binnenstad. In de herinrichting van de aanloopstraten naar het kernwinkelgebied, de Beekstraat, Marktstraat en herinrichting van het Marktplein is nog niet voorzien. Daarmee willen we aan de slag. Ondermeer willen we het laatste stukje van de verdwenen Grift weer boven de grond halen. Voor het Marktplein ligt er een belangrijke opgave om functionaliteit en beleving samen te brengen. De kosten van al deze plannen zullen ettelijke miljoenen bedragen en onze hoop is dan ook gevestigd op een bijdrage van de Provincie. In deze MPB hebben wij voor de eerste ‘quick wins’ de benodigde middelen gereserveerd.

In juli van dit jaar heeft de Tweede Kamer de Omgevingswet aangenomen. Deze wet bundelt en vereenvoudigt de regels van verschillende wetten en andere regelgeving waardoor de inzichtelijkheid, voorspelbaarheid en het gebruiksgemak verbeterd worden. Een forse verandering in de regelgeving die gevolgen heeft voor alle betrokkenen: overheid, burgers, initiatiefnemers etc. De nieuwe wet treedt waarschijnlijk in 2019 in werking en het is zaak dat onze gemeente inspeelt op deze grote ontwikkeling die, na de bekende drie D’s, ook wel de vierde decentralisatie wordt genoemd. Om ons voor te bereiden op de Omgevingswet is het programma (055) Eenvoudig Beter opgezet. De komende jaren zal binnen dit programma de Omgevingswet vertaald worden naar Apeldoorn: doelen, instrumenten, houding, gedrag, competenties, werkprocessen etc. zodat de organisatie klaar is voor de Omgevingswet. Deze MPB voorziet in de middelen voor de eerste fase.  

Handhaving en veiligheid
Hoe wij in onze stad met elkaar om willen gaan is voor een deel vervat in landelijke en lokale regelgeving waarbij de lokale invulling in samenspel met wijkraden, inwoners en andere betrokkenen tot stand komt. Het is belangrijk dat toegezien wordt op de naleving van die regels, zonder dat bijvoorbeeld vanwege formatieve beperkingen de geloofwaardigheid van de overheid en de leefbaarheid van de stad of zelfs de veiligheid in het gedrang komen. De capaciteit voor handhaving op het gebied van bouwen en ruimtelijke ordening is, mede door de nadruk van de afgelopen jaren op het financieel herstel, onvoldoende. Uw Raad heeft hierover ook richtinggevende uitspraken gedaan. Nu ziet het college mogelijkheden tot een aanzienlijke investering in handhaving binnen het fysieke domein. Hetzelfde geldt voor de formatieve uitbreiding van het team THOR om daarmee beter het hoofd te kunnen bieden aan allerlei vormen van overlast. Over dit laatste onderwerp heeft u een tweetal moties aangenomen en met de voorgestelde formatieve uitbreiding menen wij aan uw oproep te voldoen. Een en ander verhoudt zich vanzelfsprekend tot het strategische doel van Apeldoorn als comfortabele gezinsstad.

Digitale dienstverlening
De tijd dat onze belastingaangifte schier een vorm van Sisyfusarbeid was ligt al weer enige jaren achter ons. Via Overheid.nl is het niet langer nodig om bureauladen uit te spitten, dozen om te keren en kopieën van bescheiden aan te vragen omdat we gedurende het jaar even vergeten waren dat er dat dwingende en onvermijdelijke moment zou komen. Inmiddels vult de belastingdienst onze aangifte grotendeels in door slim gegevens te combineren en ons rest slechts nog onze honger aan controle te stillen, helemaal vertrouwen doen we die jongens toch niet. Of neem de app van Albert Hein: je vult je boodschappen in, kijkt via de app naar de bonusaanbiedingen, gaat met je definitieve lijst naar de winkel en activeert de looproute. Belasting betalen en boodschappen doen worden daarmee voor de meesten van ons nog steeds geen vreugde, maar in elk geval een stuk makkelijker.
Als gemeente, als Apeldoorn, hebben we nog veel te winnen. Digitalisering, sociale media, mobiele toegang, cloud computing, internet, big data en open data veranderen de wereld en het einde lijkt nog niet in zicht. De afgelopen jaren zijn we vooral in de weer geweest met het financiële herstel en de decentralisatie van het rijksbeleid, de zogenaamde drie D’s en hebben noodgedwongen op dit vlak een en ander moeten laten liggen. In die zin is er sprake van achterstallig onderhoud. Nu is het moment gekomen om fors in te zetten op de digitalisering van onze dienstverlening. Overigens zij met klem benadrukt dat dit niet betekent dat we daarbij het menselijk contact uit het oog verliezen, integendeel. We kunnen en willen onze digitale wil niet opleggen aan hen die, om wat voor reden dan ook, hun wereld nog niet ‘onder de duim hebben’. Het betekent evenmin dat we de koploper van Nederland willen zijn maar we willen wel aansluiting zoeken bij de voorhoede, van hen leren en slim gebruik maken van bewezen toepassingen. Overigens, het is niet geheel vrijblijvend. Landelijke programma’s als de Digitale Agenda 2020 en Digitale Dienstverlening 2017 verplichten ons in bepaalde mate. Een minstens zo importante verplichting volgt uit de terechte verwachtingen die inwoners en ondernemers hebben van onze (digitale) toegankelijkheid die zich niet langer kan beperken tot de openingstijden van het stadhuis. Burgers en bedrijven krijgen inzage en waar mogelijk zelfs de controle over hun dossier. In die zin heeft de digitalisering van onze dienstverlening één op één te maken met de strategische doelen comfortabele gezinsstad en ondernemende stad. We stellen u voor om fors in te zetten en om de mogelijkheden van nieuwe technologieën en digitale infrastructuur ten volle te benutten. Daarbij en boven alles stellen we hoge eisen aan de bescherming van privacy en beveiliging. Het goed gebruiken van digitale informatie geeft ook in beleidsmatig en bestuurlijk opzicht mogelijkheden. Door gegevens slim te combineren ontstaat bijvoorbeeld inzicht in patronen en verbanden, een inzicht dat nodig is om antwoorden te formuleren op de complexe vraagstukken waarmee wij geconfronteerd worden. De komende tijd zult u uitgebreid geïnformeerd worden over deze ontwikkeling.

Deze digitale transformatie heeft ook niet te voorkomen organisatorische gevolgen. Ondermeer administratieve repeterende werkzaamheden worden geautomatiseerd en de bijbehorende functies verdwijnen. Eénmalige invoer van gegevens en meervoudig gebruik en digitale opslag zullen de norm worden. Dit betekent voor voornamelijk de lager opgeleide en laag ingeschaalde medewerkers dat zij bij moeten scholen of van werk zullen moeten veranderen. In deze MPB wordt de aanzet gegeven om dit gevolg zo goed mogelijk op te vangen via omscholing en loopbaanbegeleiding binnen het loopbaancentrum. De tegenhanger van deze automatiseringsslag is dat de resterende vragen van de burger juist de vragen met een meer complex karakter zullen zijn en dat hiervoor weer andere vaardigheden nodig zijn. De reorganisatie heeft ertoe geleid dat de organisatie als het ware op slot zit terwijl er wel een noodzaak is tot verjonging en het aanleren van of binnenhalen van nieuwe vaardigheden. Ook daar willen wij via creatieve constructies een oplossing voor formuleren.
Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar paragraaf 5.1 Dienstverlening.

Ten slotte
Een en ander leidt tot een sluitende MPB en, zoals gezegd, een MPB waarbinnen wij in hoge mate tegemoet kunnen komen aan de wensen zoals geformuleerd in de Voorjaarsnota en zoals door u ingebracht in de raadsvergadering van 23 juni jl. In deze nota van aanbieding is natuurlijk lang niet alles wat te vinden is in de MPB aan de orde gekomen. Natuurlijk zijn wij aan de slag gegaan met bijvoorbeeld uw motie om de positie van de raad te versterken. Hiervoor zijn middelen gereserveerd. En wat bovenal ontbreekt in deze nota van aanbieding is aandacht voor het sociale domein in de meest brede zin. Niet omdat wij hier geen aandacht aan willen besteden, maar juist omdat we ons daar, net als de afgelopen jaren, extra op willen concentreren in een voortdurende dialoog met u en de samenleving. Een en ander krijgt gestalte in de verschillende transformatieagenda’s (jeugd, beschermd wonen/maatschappelijke opvang en huiselijk geweld/vrouwenopvang). En natuurlijk willen wij met u van gedachten wisselen over de samenhang tussen de verschillende domeinen: jeugd, welzijn, zorg en werk en inkomen. Bovendien komen wij bij u terug met een separaat raadsvoorstel in verband met de noodzakelijke innovatieve investeringen. Op deze plaats willen wij ten slotte opmerken dat juist de verantwoordelijkheid voor de mensen die het moeilijk hebben, en onze ondersteuning en aandacht nodig hebben, ons na aan het hart ligt. Wij hopen oprecht dat ook zij zullen profiteren van het kenterende tijdsbeeld waarin voorzichtig meer plaats is voor optimisme en vertrouwen in een toekomst voor ons allen. Voor zover hiertoe op lokaal niveau aan bijgedragen kan worden is dat één van onze grootste ambities.